Θα βοηθήσει μια επιδότηση να ανοίξεις ένα eshop?

Καιρό έχω να γράψω 2-3 σκέψεις, και επειδή πρόσφατα διάβασα για τις επιδοτήσεις των €5000 για την κατασκευή ηλεκτρονικών καταστημάτων, σκέφτηκα να γράψω και εγώ την αποψάρα μου.

Ήθελα να το κάνω καιρό, αλλά κατέληξε να είναι άρθρο… σαν τις ‘εταιρικές κοπές πίτας’. Ξεκινάς να την προγραμματίζεις αρχές Γενάρη, και καταλήγεις να κόβεις πίτα κάπου στα τέλη του Φλεβάρη. 😎

Ας τα αφήσουμε αυτά όμως, και πάμε να καταπιαστούμε λίγο πιο λεπτομερώς με το θέμα.

Μικρή Αναδρομή

Δεν είναι η πρώτη φορά που εμφανίζεται πρόγραμμα για επιδότηση ηλεκτρονικού καταστήματος. Έχουμε δει αρκετές προσπάθειες τα τελευταία χρόνια. Εντούτοις, ευελπιστώ ότι θα είναι λίγο πιο ‘έξυπνα’ δουλεμένη αυτή τη φορά, κυρίως ως προς τον τρόπο έγκρισης των φακέλων, όπου δεν θα κινηθεί για ακόμα μια φορά στη λογική της ‘χρονικής προτεραιότητας’ (first come, first serve).

Και το αναφέρω, γιατί πολύ απλά, οι μεγάλες εταιρείες ανάπτυξης λογισμικού (και όχι κατ’ ανάγκη, ανάπτυξης ηλεκτρονικών καταστημάτων), θα προετοιμάσουν όλες τις απαραίτητες διαδικασίες κατάθεσης φακέλων για πελάτες τους, θα στήσουν πάλι κάποιο τηλεφωνικό κέντρο, και μόλις ξεκινήσει η διαδικασία υποβολών, θα αρχίσουν να υποβάλλουν αμέτρητες αιτήσεις σε δευτερόλεπτα, ώστε να μαζέψουν καμιά χιλιάρα εγκρίσεις, στα πρώτα 5 λεπτά…

Ε, βάλτε το αυτό, επί 4-5 εταιρείες, υπολογίστε τις διαθέσιμες εγκρίσεις (συνολικό budget (ie €80 εκατομμύρια) / επιδότηση ανά έγκριση (€5000) = 16,000 εγκρίσεις)… και μπορείτε να δείτε τι μένει. 🙄

Αφήστε όμως τη γκρίνια του Φώτη για το παρελθόν, και πάμε να δούμε κάτι που είναι για το μέλλον, και ίσως έχει λίγο μεγαλύτερο ενδιαφέρον.

Και θα προσπαθήσω να χρησιμοποιήσω ως αληθινό παράδειγμα, όχι ένα… αλλά δυο επιχειρήσεις. Γιατί είμαι large. 😉

(a) την τυπική μικρή επιχείρηση του γείτονα μου, του κ. Γιάννη, όπου μαζί με τη γυναίκα του, την κ. Σοφία, έχουν ένα υπέροχο κατάστημα, κάπου στην Κυψέλη, και πουλάνε μικρά αντικείμενα με πολύ όμορφο design (για το σπίτι, το γραφείο, τον κήπο, μπλα, μπλα)

(β) και το φαρμακείο που έχει ο Παναγιώτης και η Τζιάννα. Οι άλλοι γείτονες μου.

Οικογενειάρχες και οι δυο, στα 60s οι πρώτοι, στα 50s οι δεύτεροι. Κανένας τους με eshop.

Τι χρηματοδοτείται

Αντιγράφω λοιπόν από τη σελίδα του ίδιου του προγράμματος:

1. Eξυπηρετητές/διακομιστές (server) για τη φιλοξενία εφαρμογών – λογισμικού απαιτούμενου για την δημιουργία/ αναβάθμιση και λειτουργία ηλεκτρονικού καταστήματος, με τα συνοδευτικά στοιχεία του (πληκτρολόγια, οθόνη κλπ.) και το απαιτούμενο λειτουργικό σύστημα. Επιτρέπεται και η απόκτηση με τη μορφή του Infrastructure as a Service (IAAS).
2. Ηλεκτρονικοί υπολογιστές (Desktop/Laptop)
3. Άλλος τεχνολογικός εξοπλισμός σχετικός με την δημιουργία/αναβάθμιση και την λειτουργία ηλεκτρονικού καταστήματος (π.χ. εξοπλισμός δικτύου, bar code readers, εκτυπωτές κλπ.)
4. Υπηρεσίες σχεδιασμού, ανάπτυξης/ αναβάθμισης και διαχείρισης ηλεκτρονικού καταστήματος e-shop συμπεριλαμβανομένων των λογισμικών παραγγελιοληψίας, αποθήκης και ηλεκτρονικών πληρωμών και υπηρεσιών φιλοξενίας (hosting, collocation κλπ.)
5. Ανάπτυξη ή/και πιστοποίηση ψηφιακής πολιτικής ασφάλειας.

Για να τα κάνω πενηνταράκια, το πρόγραμμα λοιπόν επιδοτεί στους Γιάννη/Σοφία και Παναγιώτη/Τζιάννα:

1. Ένα σέρβερ (‘σίδερο’)… που είναι παντελώς άχρηστος, γιατί η εφαρμογή για να σηκώσουν ένα απλό eshop, δεν χρειάζεται ένα τέτοιο σύνθετο εργαλείο τεχνολογίας. Εκτός, αν το θέλουν για να ακουμπάνε πάνω τον καφέ.
2. Ηλεκτρονικούς υπολογιστές, που άντε πες ‘είμαστε ΟΚ’, αλλά πάλι μιλάμε για ‘σίδερο’ και όχι λογισμικό. Συν ότι σχεδόν κάθε κατάστημα, έχει έναν υπολογιστή/λαπτοπ μέσα (έστω και για κόβει αποδείξεις). Και εννοείται πως μειώνει σημαντικά το budget, από το βασικό στόχο, που δεν είναι άλλος… από το λογισμικό για το ηλεκτρονικό κατάστημα
3. Σίδερα, σίδερα και πάλι σίδερα.🤷‍♂️ Και κάπου πρέπει να σταματήσει αυτό, γιατί η όλη κατάσταση αρχίζει και θυμίζει φάση όπου θέλεις να ανοίξεις ένα φυσικό κατάστημα, και αντί να ενδιαφέρεσαι με το τι και πως θα το πουλήσεις, επικεντρώνεσαι αποκλειστικά… στους πυροσβεστήρες, το βανάκι που θα έχει το κατάστημα παρκαρισμένο απ’ έξω, τα πόμολα στις πόρτες και την μάρκα των στυλό.
4. Επιτέλους, ρε πστ μου!!! Το λογισμικό που χρειάζεσαι για να σηκώσεις ένα eshop. Και kinder έκπληξη, και hosting για το λογισμικό αυτό (Σσσς, μυστικό 🤐: το hosting κάνει τον server στον πρώτο bullet point, παντελώς άχρηστο…)
5. Και βέβαια, ένα πολύ χρήσιμο πιστοποιητικό ασφαλείας SSL… που πλέον είναι free, και υποστηρίζεται από τεράστιους οργανισμούς (Google, Facebook, Amazon, Cisco, Mozilla, κτλ.)

Με λίγα λόγια, το πρόγραμμα επιδοτεί 4 άσχετα πράγματα, και μόνο ένα με μεγάλη χρησιμότητα.

Τι θα έπρεπε να χρηματοδοτεί

Αυτή είναι μεγάλη κουβέντα (και παλαιότερα που φόραγα το θεσμικό καπέλο, ως Πρόεδρος του GR.EC.A.) είχα κουβεντιάσει εκτενώς με έναν πρώην Γ.Γ. Εμπορίου

(και καλό φίλο, αλλά δεν θα γράψω το όνομα του, για να μην κατηγορηθώ από κανέναν για πολιτική σκοπιμότητα, παρά το ότι έγραψα ότι είναι φίλος).

Του είχα στείλει λοιπόν, τα δικά μου bullet points (προσωπικές σκέψεις πάντα), στα οποία ζητούσα να γίνουν παράλληλα και κάποιες μεγάλες συμφωνίες με παρόχους, για να μπορέσει να δουλέψει σωστά το πρόγραμμα επιδότησης.

Ας τα δούμε:

(1) Eπιδότηση του 50% της αξίας κατασκευής ενός ηλεκτρονικού καταστήματος (design/shopping cart software)

(2) Ένα voucher €1000 για προβολή στο Google (με την προϋπόθεση ότι και η ίδια η Google, θα συγχρηματοδοτούσε μεγάλο μέρος αυτού του voucher)

(3) Ένα voucher €1000 για προβολή στo Facebook (μιλάμε για διαφημίσεις και όχι απλά pages, και πάντα με την ίδια προϋπόθεση που είχε και το Google)

(4) Πληρωμένο το κόστος συμμετοχής, και €200 credits, για κάθε ένα από τα 3 μεγαλύτερα ελληνικά marketplaces (Skroutz/Bestprice/Public). Ισχύει η προϋπόθεση της συγχρηματοδότησης.

(5) Επιδότηση του κόστους φιλοξενίας (hosting) για 6 μήνες, με εταιρείες που επίσης θα συγχρηματοδοτούσαν την προσπάθεια.

Αυτά.

Όλες έχουν 100% άμεση σχέση με το ηλεκτρονικό εμπόριο, και όλες είναι 100% απαραίτητες για τη λειτουργία και την επιτυχία ενός eshop.

Πάμε όμως να δούμε τις διαφορές, των δυο διαφορετικών προσεγγίσεων.

Στην υπάρχουσα πρόταση του προγράμματος, προσπαθούμε να οδηγήσουμε τον κ. Γιάννη, αλλά και τον Παναγιώτη με τη Τζιάννα, στην δαπάνη τεράστιου ποσοστού της επιδότησης για αγορά εξοπλισμού που δεν έχει καμία άμεση σχέση με ηλεκτρονικό εμπόριο.

Και μετά; Όταν το βγάλει live; Τι θα γίνει; Θα μπουν επισκέπτες, επειδή αγόρασε server? Χμμ…🙄

Η πρόταση του Φώτη όμως, κινούταν σε μια παντελώς διαφορετική λογική και είχε να κάνει με διαδικασίες, βήματα και ανταμοιβή για κάθε βήμα.

Και προσθέστε, σαν κερασάκι στην τούρτα, και δυο cognitive biases. Του IKEA effect και της αποστροφής απώλειας (Loss Aversion). Θα τα δούμε πιο μετά αυτά όμως.

Και ας δούμε τι λέει ο φίλος Φώτης, με απλά λόγια. Ποιο θα ήταν δηλαδή το αφήγημα μου, στον κύριο Γιάννη και στην κυρία Σοφία, στον Παναγιώτη και στη Τζιάννα, αν με έλεγαν “Υπουργείο”.

“Θα φτιάξετε ένα eshop, και θα σας χρηματοδοτήσω το μισό κόστος, γιατί θέλω να δω ότι θα κάνετε commit και θα προσπαθήσετε. Και εννοείται, δεν θα τα παρατήσετε από τον πρώτο μήνα (σημείωση: εδώ χτυπάει το IKEA effect).

Όταν θα ολοκληρώσετε την υλοποίηση και θα βγείτε live, για να σας ανταμοίψω για το commitment σας, θα σας δώσω διαφημιστικά κουπόνια, που θα σας φέρουν μέσα πωλήσεις, από διάφορα κανάλια (Google, Facebook, marketplaces, κτλ.).

Γιατί σκοπός μου είναι να σας πείσω ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο φέρνει πωλήσεις, και ανοίγει ένα πολύ ενδιαφέροντα ορίζοντα για τις επιχειρήσεις σας, αν πλέον ασχοληθείτε λίγο πιο σοβαρά.

Έτσι, αν πάρετε 100 πωλήσεις από τα vouchers που σας έδωσα, και δεν θα σας ικανοποιούν, αλλά προτιμάτε να μείνετε στις 2-3 πωλήσεις που έχετε την ημέρα στο φυσικό σας κατάστημα (αν έχετε), ε, τότε δεν μπορώ να επιμείνω περισσότερο, ως Υπουργείο, και θα κοιτάξω να βοηθήσω άλλους, που ενδιαφέρονται”. (σημείωση: εδώ χτυπάει το Loss Aversion).

Και ρωτάω το πολύ απλό:

Ποια προσέγγιση θεωρείτε ότι θα είχε μεγαλύτερη επιτυχία, όχι μόνο σε επίπεδο απορρόφησης κονδυλίων, αλλά κυρίως ως ποσοστό συμμετοχής, τελικών υλοποιήσεων και μελλοντικής επιτυχίας των συμμετεχόντων, αλλά και του προγράμματος;

Kinder έκπληξη…

… τα δυο cognitive biases, που ανέφερα πιο πάνω.

Δυο γρήγορες επεξηγήσεις, για να μπείτε στο πνεύμα.

Το Cognitive Bias (ή γνωστική/γνωσιακή προκατάληψη) είναι μια ψυχολογική τάση που οδηγεί τακτικά τον ανθρώπινο εγκέφαλο σε συγκεκριμένα συμπεράσματα/αποφάσεις, πολλές φορές και λανθασμένα, καθώς βασίζεται σε διάφορες γνωστικές παραμέτρους (συχνά ελλειπείς) και όχι σε πραγματικές αποδείξεις. Με απλά λόγια, είναι οι λόγοι που μας οδηγούν συνήθως σε παρορμητικές, ενστικτώσεις αποφάσεις.

Η επιστήμη που ασχολείται πάρα πολύ με τα cognitive biases (εκτός από την ψυχολογία), είναι τα ‘νεόφερτα’ behavioral economics, μερικές σκέψεις για τα οποία, είχα γράψει σε αυτό το postάκι για τις αντικαταβολές (από τη ‘Λύση Γ’ και κάτω).

Τώρα που τα ξεπετάξαμε αυτά, ας δούμε τα δυο biases, που ανέφερα.

ΙΚΕΑ Effect

Στα 40s, στην Αμερική, μια εταιρεία που πουλούσε προϊόντα έτοιμης ζύμης (αν λέγονται έτσι), ήθελε να λανσάρει ένα ‘κέικ της στιγμής’. Το μόνο που έπρεπε να κάνεις ήταν να το ζεστάνεις… Και βουαλά, ήταν έτοιμο.

Αλλά δεν πουλούσε καθόλου.

Μέχρι που μια μέρα, ένα εξυπνοπούλι μαρκετίρ, πρότεινε να βγάλουν από το έτοιμο μείγμα το γάλα και τα αυγά, και να πούνε στην καλή νοικοκυρά να τα προσθέσει αυτή.

Έτσι και έγινε. Έβγαλαν νέα συσκευασία που απλά έγραφε πάνω ‘Just add eggs and milk…’

Την επομένη, οι πωλήσεις εκτοξεύτηκαν!

Γιατί πολύ απλά, η νοικοκυρά αισθανόταν ότι έβαζε κάποιο effort στην παρασκευή του κέικ (έστω και αν αυτό ήταν να προσθέσει τα αυγά και το γάλα).

Εδώ, ο αγαπημένος Behaviourist του Φώτη, Dan Ariely, το εξηγεί σε 2 λεπτά.

Αυτό το bias, ήταν και λόγος επιτυχίας των ΙΚΕΑ (γι’ αυτό και τελικά επικράτησε η ονομασία ΙΚΕΑ effect).

Ότι αντί να πουλήσουν ένα έτοιμο τραπεζάκι σαλονιού, σου έδιναν τα υλικά, ένα κλειδί allen και οδηγίες. Έβαζες εσύ το effort και μετά χαιρόσουν και το αγαπούσες διπλά, γιατί το έφτιαξες εσύ.

(παραπομπή στο πιο πάνω παράδειγμα: Αν σου επιδοτήσουν λοιπόν 100% το eshop, τι και να το είχες, τι και να μην το είχες. Αδιάφορο. Δεν επένδυσες κάτι προσωπικό. Αν όμως βάλεις και εσύ effort, και ειδικά οικονομικό, και το δεις να βγαίνει live και να πουλάει… είναι διπλή η χαρά σου).

Loss Aversion

H αποστροφή (ή απέχθεια) απώλειας είναι λίγο πιο απλή από το IKEA effect. Βασίζεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι τείνουν να απεχθάνονται την απώλεια περισσότερο, από ότι απολαμβάνουν ένα αντίστοιχο ισόποσο κέρδος.

Για παράδειγμα, η πλειοψηφία των φίλων αναγνωστών αυτού του blog θα λυπηθεί πολύ περισσότερο αν χάσει ξαφνικά ένα πενηντάευρο από την τσέπη, παρά αν κερδίσει ένα πενηντάευρο.

Και για μια ακόμα, ο βασικός συμπρωταγωνιστής αυτού του blog, καθηγητής Dan Ariely, μας το εξηγεί με απλό τρόπο:

Στα πιο πάνω παραδείγματα, το Loss Aversion θα βοηθούσε να συνεχίσουν να συντηρούν τα eshops του, ο κ. Γιάννης και ο Παναγιώτης. Γιατί πολύ απλά, όταν θα κέρδιζαν 50-100 παραγγελίες με τα κουπόνια, δεν θα ήθελαν μετά να τις χάσουν, οπότε θα συνέχισαν την προσπάθεια, αλλά με δικούς τους πόρους, πλέον.

Και σταματάω κάπου εδώ.

Αυτό όμως είναι το πρώτο μέρος μιας σκέψης, για τη δημιουργία ηλεκτρονικών καταστημάτων, και επικεντρώνει περισσότερο στις επιδοτήσεις, που θεωρώ ότι πρέπει να γίνουν πιο ‘έξυπνες’, πιο πρακτικές, πιο δυναμικές και κυρίως να ξεφύγουν από τη λογική της δεκαετίας του ’80, που τις συνοδεύει. Έχουν περάσει… και άτιμα 40 χρόνια, από τότε. Γέρασα μαζί τους…

Κάποια στιγμή λοιπόν, για να μην φλυαρώ άλλο, όταν θα καταφέρω να βρω λίγο χρόνο, όπως σήμερα (και απολογούμαι σε όλες και όλους γι’ αυτό, αλλά είναι οι συνθήκες), τότε θα ήθελα να κλείσω το σύνολο της σκέψης, με ένα δεύτερο post που θα καταγράψω ποια θεωρώ ότι θα έπρεπε να είναι η εξέλιξη σε βάθος χρόνου ενός eshop, σε επίπεδο τεχνολογίων, κόστους, κτλ.

Θα βοηθούσε αρκετούς να πραγματίσουν καλύτερα τα τεχνολογικά τους βήματα.

Μέχρι τότε… εύχομαι υπομονή σε όλες και όλους, μέχρι να έρθει εκείνη η στιγμή που θα μας πούνε ‘έφτασε η σειρά σου να εμβολιαστείς’. 😉

Μπας και ησυχάσουμε λίγο με αυτόν τον μικροσκοπικό διάολο που μας ταλαιπωρεί τόσο. Γιατί θα ξεχάσουμε πως ζούσαμε…

υ.γ.1: Ένα τεράστιο μπράβο, στον Παναγιώτη, την Έλενα και τα υπόλοιπα παιδιά, για τη μεγάλη συμφωνία με την ΕΥ. Το αξίζετε γιατί δουλέψατε όλοι σας, πάρα πολύ. Και καλή επιτυχία στους νέους ορίζοντες που θα έχουν τα νέα σχήματα.

υ.γ.2: Δεν ξέρω για εσάς, αλλά έχω κατενθουσιαστεί με κάποιες λύσεις last-mile που έχουν κυκλοφορήσει στην ελληνική αγορά. Θα κάνω beta-test κάποιες, σε κάποια projects και θα επανέλθω με λεπτομέρειες.